SLIKE SRBIJE

[/center]Delo vrednog detlića na Kopaoniku[center]

Za posetioce Ivanjice od posebnog interesa je kameni most na Javorsko – Dragačevskom putu. Predstavlja najveći jednolučni most na Balkanu, sagrađen po principu klinova, bez vezivnog materijala. Gradili su ga italijanski majstori 1906. godine od velikih kamenih blokova. Još uvek se koristi za saobraćaj i prelazak pešaka. Poslednjih godina zabranjen je prolaz teretnih vozila.

U selu Kumanica na 16-tom km jugozapadno od Ivanjice u pravcu prema planini Golija u blizini stare zapuštene vodenice–potočare, nalazi se stari kameni most preko reke Moravice. Reka Moravica je u stvari Zapadna Morava u svom gornjem toku kroz Ivanjicu i više prema Goliji i nastaje od dva izvora koji izviru; jedan ispod Jankovog kamena, a drugi ispod Golije „Pašina česma“ i oba od sela Jasenovica prave Golijsku reku koja teče sve do blizine „Rimskog mosta“ odakle se dalje zove Moravica. U Moravicu se ulivaju manje reke kao i Nošnica u selu Medjurečje.

Stari most preko gornjeg toka reke, nalazi se na starom, zapuštenom putu prohodnom isključivo za pešake i tovarne konje, koji je iz Ivanjice, preko Međurečja, vodio preko sela Bratljeva, za Sandžak (Sjenicu). Ispred i iza mosta, trasa ovog starog puta, oštrim krivinama i velikim usponima, penje se na obale Moravice.Usko korito planinske reke Moravice premošćeno je jednim svodom polukružnog oblika, koji se svojim oporcima, upornjacima, preko ne baš izraženih obalnih stubova oslanja na stenovite obale reke. Obale reke Moravice su uglavnom od glinenih škriljaca, tamnih po svojim površinama škriljavosti, koji su jednim delom upotrebljeni u konstrukciji mosta. Manji deo čeonog zida, uz čela svodova, ozidan je krupnim lomljenim kamenom, dobro izčivijanim uz čelo svoda. Mestimično ima nepravilnih komada oblutaka. Ostali, mnogo veći deo, konstruisan je od pločasto lomljenog kamena, od krupnih pločastih komada škriljaste stene koje ima praktično u neograničenim količinama u okolini. Zbog različitih materijala, predpostavlja se da je most napravljen u više perioda.

Na uzvodnoj strani mosta, na desnom obalnom stubu, postoje ostaci nepravilno izvedenog kljuna, ostaci neke vrste zaštitnog zida, koji je imao zadatak da velike vode Moravice usmeri ispod svoda i na taj način zaštiti vertikalni krilni zid mosta. Sličan ovome, ali skoro neprimenljiv ostatak postoji i kod levog oporca uzvodno. Oporci svoda zajedno sa paralelnim krilnim zidovima čine obalne stubove mosta.

Širina mosta je 2,40 m i to je istovremeno i širina kolovoza. Ukupna dužina mosta (sa stubovima) je oko 14 m, veličina lučnog otvora je 6,72 m, a visina oko 4 m.

Danas ovaj most koriste samo pešaci, a oko njega se granaju brdski putići od kojih jedan vodi za selo Erčege.

Nemoguće je utvrditi ko je i kada podigao ovaj most u selu Kumanici. Ali je nesumnjivo to vešto tvorena i lepa građevina, neobilno vitkih i skladnih linija. Pripada tipu lepših turskih mostova. Otvor ovog mosta sličan je jedinom očuvanom otvoru na mostu preko reke Uvac. Sudeći po njegovoj tehnici, on bi mogao biti građen u isto vreme kad i mostovi u Prizrenu, što znači u XV veku. U tradiciji ovog kraja most postoji pod nazivom „Rimski most“, premda u njemu nema ničeg rimskog. Opet, s obzirom na stari put, koji je najkraća spona Sandžaka i Srbije, moguće je da u narodu živi pamćenje na ostatke nekog puta iz rimskog vremena, pa je predpostaviti da je na ovom istom mestu bio i most.

Ovim mostom su prema Sandžaku i dalje išli trgovački karavani.U sredini u kojoj postoji most je kao građevina nenametljiv. Utisak koji pruža veoma je prijatan. On predstavlja osveženje u ovom skoro nenestanjenom kraju. Sa svih strana okružen je zelenilom , koje ga prosto stapa sa prirodom, tako da ne deluje kao nametnuta građevina, sastavni je deo pejzaža.

U prvom oslobodilačkom (Javorskom) ratu 1876. godine srpska vojska nije imala mnogo uspeha. Porazna je bila Kalipoljska bitka 24 juna 1876 godine. U drugim bitkama vođenim u avgustu srpska vojska uspela je da zaustavi turska napredovanja. U tim borbama posebno se istakao major Mihailo Ilić koji je predvodio Moravičane, i slavno poginuo 24. avgusta 1876. godine. O tom događaju govori spomenik majoru Iliću podignut 1907. godine. Udaljen je od Ivanjice 36 km i nalazi se na Javoru, na brdu iznad bivše carinarnice, na mestu gde je bila granica sa turskom carevinom. U okolini spomenika se nalaze humke koje predstavljaju počivalište izginulih junaka iz Javorskog rata.

Moravički kraj spada u krajeve sa dosta i sa posebno zanimljivim, retkim i neobičnim nadgrobnim spomenicima i krajputašima. Sa ovih spomenika i krajputaša zapaža se bogatstvo jezičkog kazivanja, a posebnu pažnju izazivaju epitafi sa raznim duhovitim ili tužnim izrekama i stihovima.

Pored navedenog, postoji veliki broj crkava kao i ostataka porušenih crkava iz doba Nemanjića, i gradina (ostataka porušenih utvrđenja).

Hram se nalazi u selu Smiljevac, na 25 km jugozapadno od Ivanjice. Izgrađen je u steni pored reke. Ime potiče od istoimenog sela podno planine Javor. Manastirski kompleks čine dve crkve. Prva je posvećena Sv. Arhanđelima Mihailu i Gavrilu, a druga Sv. Nikoli. Crkva posvećena Sv. Arhanđelima smeštena je u pećinskom delu stene. To je jednobrodna građevina sa oltarskom apsidom. Crkva je veoma stara i smatra se da je izgrađena u XII veku. Prvi put se pominje 1606. godine u Kruševačkom pomeniku. Raški mitropolit Gavrilo obnovio je manastir 1644.godine i ostao u njemu sve do izbora za patrijarha. Tada je izgrađena crkva Sv. Nikole, koja je većih dimenzija od crkve posvećene Sv. Arhanđelima.

Drugi hram ima pravougaonu osnovu i slepu kupolu. Od živopisa iz XIII veka koji je sačuvan samo u fragmentima, dobro su sačuvani likovi svetitelja. Manastira je imao izuzetan značaj kao kulturni i duhovni centar ovog kraja . Ovde je otvorena jedna od najstarijih škola u Srbiji godine 1867. Postojala je i škola za buduće sveštenike. Od 1813. godine manastir vrši aktivnu funkciju redovne parohijske crkve.

Nalazi se u Pridvorici, 28 km jugoistočno od Ivanjice. Po arhitektonskim karakteristikama tipičan je predstavnik srednjovekovne raške škole. Pominje se u Nemanjinoj povelji, što znači da je veoma stara. U Nemanjinoj povelji datoj manastiru Studenica navodi se kao manastir u kome su boravile monahinje. Njen živopis je uništen.

Crkva Lazarica – nalazi se na brdu iznad Ivanjice na 780 m nadmorske visine, 4 km od grada. Prema predanju na ovom mestu je sahranjen Boško Jugović. “Pre 40-50 godina kažu da je došao od nekuda u Stari Vlah jedan čovek koji je našao jedan grobni kamen i razvaline od crkve u planini više Ivanjice i kazao ljudima: - Ovo je grob Boška Jugovića. Ranjen, veli, na Kosovu, došao je ovde i tu umro, pa mu je ova crkva bila podignuta za dušu”. Tu je godine 1911. Blagoje Luković, građevinar iz Ivanjice, podigao crkvicu i zasadio devet hrastova koji simbolizuju devet Jugovića. Prilikom kopanja temelja nađen je jedan kalpak težak 4 kg.

Pre desetak godina ova crkva je obnovljena sredstvima prikupljenim od strane građana Ivanjice. Crkva se zove Lazarica zato što je posvećena Svetom Knezu Lazaru.

Sagradjena je 1911 godine. Predstavlja petu hidrocentralu u zemlji. Snaga joj je 240 KS. Još uvek je u funkciji (osvetljava gradski park), ali je pretvorena u muzej. Sa svojim starim Simensovim mašinama, muzejske vrednosti ona danas predstavlja zanimljiv objekat koji privlači elektrostručnjake i turiste. Betonska brana visine 9 m čini ispred hidrocentrale prelep vodopad koji je vizuelni simbol grada. Mladi i smeli kupači u toku leta rado dolaze na branu i skaču u dubinu.

Hadži-Prodanova pećina je dobila ime po Karadjordjevom vojvodi koji je u pećinu sklanjao zbegove. Nalazi se u dolini Rašćanske reke,( pa je zbog toga zovu i "Rašćanska pećina"- raniji naziv "Šljepaja"), udaljena 7 kilometara od Ivanjice na putu za Guču na nadmorskoj visini oko 600 metara.

Ispitana dužina pećine je oko 400 metara i sastoji se od dva sprata. Donji sprat pored glavnog ima i dva sporedna kanala. Ulazni deo pećine je širine oko 3 metra i završava se suženjem iza koga se nalaze prostrane dvorane koje su dugačke oko 50 metara i široke oko 15 metara. Desna strana ove dvorane pokrivena je bigrenim salivom i serijom plitkih bazenčića. U centralnom delu dvorane nalaze se debeli stalaktiti i stalagniti, a na stranama moćni salivi kao okamenjeni vodopadi. Dvorana se završava sa dva manja prodora-procepa. Gornji sprat počinje iz dvorane glavnog kanala i ispunjen je raznobojnim i raznovrsnim nakitom.

U Hadži-Prodanovoj pećini je, ekipa studenata na čelu sa profesorom Biološkog fakulteta Beogradskog univerziteta dr. Božidarom Ćurčićem, pronašla 25 novih vrsta pećinskih životinja (insekata), koje u svetu, ili nisu poznate ili su retke.

Na inicijativu SO- Ivanjica i Turističke organizacije opštine Ivanjica pristupilo se uredjenju pećine.

U periodu izmedju 9 i 30 juna 2003 godine u organizaciji Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva, a čije troškove je snosila SO Ivanjica, su sprovedena zaštitna arheološka iskopavanja u pećini. Istraživanja su realizovana u saradnji Filozofskog fakulteta ( dr Dušan Mihailović, docent na Odelenju za arheologiju) i Narodnog muzeja u Beogradu, a u njima su učestvovali i stručnjaci Geografskog fakulteta u Beogradu, Istorijskog instituta u Beogradu kao i studenti arheologije iz Beograda.

Prilikom iskopavanja u površinskom sloju i recentnom ukopu na samom ulazu u pećinu nadjeni su fragmenti keramike iz starijeg gvozdenog doba (Basarabi kompleks), zatim u geološkom sloju 2 kostatovani su okresani kameni artefakti koji pripadaju gravetijenskom ili epigravetijenskom tehnokompleksu i pripadaju vremenu 20. ili 10. milenijuma pre n.e.(mladji horizont), u geološkom sloju 5, ispitanom na površini od svega 2 m2, otkriveni su nalazi srednjeg paleolita i nije mladji od 40. milenijuma pre n.e.(stariji horizont), kao i velika količina kostiju pleistocenskih životinja.

Svi nalazi su veoma značajni jer pripadaju periodima koji u našoj zemlji nisu dovoljno istraženi, tj. radi se o nalazima koji su tipični za periode i kulture kojima pripadaju (musterijen, gravetijen/epigravetijen).

Nalazi od kristala kvarca nisu karakteristični, kako za srednji tako i za rani gornji paleolit pa bi Hadži-Prodanova pećina mogla da predstavlja jedno od najstarijih nalazišta u svetu na kome se javljaju artefakti od ovog materijala.

U drugoj polovini jula i početkom avgusta 2004 godine su nastavljena istraživanja (iskopavanja) od strane iste ekipe čiji rad je finansiralo Ministarstvo kulture R. Srbije i pronađeno je oko šezdesetak predmeta starih od 40 do 45 hiljada godina p.n.e. U pitanju su ostaci materijalne kulture neandertalaca. Većina pronađenih alatki je napravljena od kvarca. Pronađeni su kristali kvarca što je retkost u Evropi, kao i alatku od gorskog kristala koja je svedočanstvo o duhovnom životu neandertalaca tj. o njihovom osećaju za lepo.

Pećina je bila privremeno stanište lovaca-neandertalaca i pećinskog medveda čija su lobanja i brojne kosti i zubi pronađeni u pećini.

Hadži-Prodanova pećina ulazi u malobrojna višeslojna paleolitska nalazišta na centralnom Balkanu i pruža veliki potencijal za buduća istraživanja.

Hadži-Prodanova pećina predstavlja kombinaciju važnog turističkog, speleološkog i arheološkog objekta.

Nalazi se u centru Ivanjice. Podignuta je 1836 godine, tri godine posle formiranja varošice. Jedini je objekat iz tog doba u Ivanjici. Preživela je dva požara u kojima je izgorela čitava varoš. Živopisana je 1862. godine i živopis je u celini očuvan. Živopisao je slikar Dimitrije Posniković. Posećenost ove crkve je značajna, kako od strane turista, tako i od stanovnika Ivanjice. Danas se u prostorijama Parohijskog doma održava nastava iz veronauke za sve zainteresovane.

Negde u okolini Kikinde...drama..vremenska

Vestacko jezero kod Bukulje

foto: Seka

Kanjon Tare

Tara...manita vrela..

Tara...zimi..

Tara

Have you ever tried the Stara Planina hard cheese,
or walked down the flowering valley of Goc?

Uzice

prvi pogled na ..zaovinsko jezero..