DOGODILO SE NA DANASNJI DAN

Dogodilo se na današnji dan - 7. januar

- Danas je Božić, 25. decembar prema Julijanskom kalendaru - verska i porodična svečanost posvećena rođenju Sina Božjeg Isusa Hrista, koju svetkuje većina pravoslavnih crkava, uključujući srpsku, rusku i gruzinsku, kao i Vaseljenska, Jerusalimska, Antiohijska i Aleksandrijska patrijaršija. Taj datum je prvi put pomenut kao praznik 336. u jednom kalendaru u Rimu. Božić je uveden da bi suzbio kult Mitre, arijevskog božanstva posvećenog rađanju Sunca, odnosno arijevske jeresi koju je 325. osudio Vaseljenski sabor u Nikeji. Do 16. veka, svi hrišćani su ga slavili istog dana. Uvođenjem Gregorijanskog kalendara 1582, nazvanog po papi Grguru XIII (Gregorius), pravoslavne crkve nastavile su praznike da slave prema Julijanskom kalendaru, ali su neke, poput grčke, rumunske i bugarske, kasnije prihvatile novi kalendar. Proslavljanje Hristovog rođenja delimično se oslanja na prastare narodne običaje i verovanja u rođenje Boga Sunca i Boga vegetacije i zelenila. Unošenje badnjaka u kuću i stavljanje na vatru potiče iz drevne agrarne kulture i treba da obezbedi sreću, napredak i plodnost. Tog dana pravoslavni hrišćani pozdravljaju se rečima "Hristos se rodi" i "Vaistinu se rodi".


1847. - Rođen je srpski pisac Milovan Glišić, jedan od začetnika realizma u srpskoj književnosti. Studirao je u Beogradu tehniku i filozofiju, zatim uređivao novine i bavio se pozorišnom dramaturgijom. Napisao je tridesetak pripovedaka, dve komedije i prevodio je s francuskog i ruskog, uključujući "Rat i mir" Lava Tolstoja. Opisivao je život srbijanskog sela pritisnutog birokratijom i zelenašima. Dela: pripovetke "Glava šećera, "Roga", "Redak zver", "Šilo za ognjilo", "Prva brazda", pozorišni komad "Dva cvancika", komedija "Podvala".
1943. - Umro je srpski fizičar i pronalazač Nikola Tesla, jedan od najvećih umova u istoriji svetske nauke, posebno elektrotehnike, tvorac "novog tehničkog poretka", čijim je izumima postavljen temelj i pravac vrtoglavog naučno-tehnološkog razvoja ljudskog roda u 20. veku. Pronašao je obrtno magnetno polje, trofazni sistem prenosa električne energije, indukcioni motor, generator i transformator, fenomen elektromagnetne rezonance i patentirao je niz izuma na kojima se zasniva savremena elektronika i bez kojih bi bila nezamisliva tehnička civilizacija, pogotovo prenos električne energije. Pionir je i radio-tehnike, bežične telegrafije, radara. Njegov polifazni sistem naizmeničnih struja pokazao je vrednost na prvoj hidrocentrali na slapovima Nijagare. Patentirao je oko 700 pronalazaka u oblasti naizmeničnih struja, telekomunikacija, akustike i mašinstva, od kojih su mnogi našli široku primenu. Posle okončanja studija elektrotehnike u Gracu i kraćeg stažiranja u Budimpešti i Parizu, odselio se u SAD, čiji je državljanin postao 1884, ali je sve do smrti održavao bliske kontakte s otadžbinom. Proniknuvši u tajne oscilatornih kretanja elektriciteta i materije, najveće naučne poduhvate ostvario je u SAD-u. Povodom stogodišnjice njegovog rođenja, 1956. jedinica za merenje magnetne indukcije dobila je Teslino ime. Rođen je kao četvrto dete Milutina i Đuke Tesle u svešteničkoj pravoslavnoj porodici u srpskom selu Smiljan u Lici.

8. januara 1935. U Tupelu u državu Misisipi ,rodjen je Elvis Aron Prisli, po mnogima najveca rock'n'rol zvezda do sada. Pored revolucionarne kombinacije kantrija, gospela, ritma i bluza, tacnije crnackog i belackog zvuka, Elvis je u popularnu muziku uveo i izazovan scenski nastup, sa, za to vreme, nezamislivim pokretima kukova.

Elvis je veoma brzo po pojavljivanju u medijima dobio naziv "kralj rokenrola,“ a njegova popularnost trajala je nesmanjenim intenzitetom uprkos tome što se na neko vreme posvetio snimanju filmova koji nisu imali veliki uspeh ni kod publike niti kog kritike. Elvis je veoma cesto nastupao u kockarskoj oazi Las Vegasu, gde su ga takodje pratile horde obožavalaca. Elvis je umro u Memfisu u državi Tenesi, 16. avgusta 1977., kako je zvanièno saopšteno, od prestanka rada srca usled pogrešne upotrebe lekova. Njegovo imanje ”Grejslend“ i dan danas je jedna od najposecenijih turistickih destinacija u Americi.

Dogodilo se na danasnji dan 9.januara
1856. - Rođen je srpski kompozitor i muzički pedagog Stevan Stojanović Mokranjac, član Srpske kraljevske akademije, horovođa Beogradskog pevačkog društva, jedan je od osnivača Srpske muzičke škole. Njegovo delo smatra se najznačajnijom etapom u razvoju srpske nacionalne muzike u XIX veku.
1873. - Umro je Šarl Luj Napoleon III, nećak Napoleona Bonaparte, predsednik Francuske od 1848. do 1852, car do 1870. Tokom njegove vladavine Francuska zaposela Nicu i Savoju i počela kolonijalno osvajanje Indokine. Počeo rat protiv Pruske, zarobljen 1. oktobra 1870. u bici kod Sedana i zbačen sa prestola. Posle zaključenja mira s Pruskom 1871. emigrirao u Englesku, gde je umro.
1878. - Umro je italijanski kralj Vitorio Emanuele II, prvi vladar ujedinjene Italije. Po dolasku na presto, 1861, inaugurisao parlamentarnu monarhiju.
1878. - U srpsko-turskom ratu srpska vojska je ušla u Niš, Turci su narednog dana predali tvrđavu I varoš, okončana je turska uprava u tom gradu. Borbe trajale 25 dana, odlučujuća bila pobeda Braničevske brigade na Čegru.
1908. - Rođena francuska književnica Simon de Bovoar (Simone de Beauvoir), autorka romana, pozorišnih komada i filozofskih eseja. Životna saputnica filozofa Žan-Pol Sartra.

1848. - Umro je srpski pisac Sima Milutinović Sarajlija, preteča srpskih romantičara i autor dela nacionalno-romantičarske egzaltacije, koji je nadimak dobio prema mestu rođenja. Školovao se u Beogradu, Zemunu, Segedinu, Sremskim Karlovcima. Borio se u ustancima Srbije za nezavisnost, a u Cetinju je od 1827. bio sekretar vladike Petra I Petrovića Njegoša i vaspitač i pesnički učitelj njegovog sinovca Rada, kasnije Petra II Petrovića Njegoša. Na poziv kneza Miloša Obrenovića, vratio se 1831. u Srbiju i bio diplomatski agent za veze s Crnom Gorom, sekretar ministarstva prosvete, istoriograf kneza Miloša. Dela: spevovi "Srbijanka", "Trojebratstvo", "Trojesestarstvo", tragedija "Obilić", istorijski spisi "Istorija Srbije", "Istorija Crne Gore", zbirka narodnih pesama "Pjevanija crnogorska i hercegovačka".

1870. - U Boki Kotorskoj završen je Krivošijski ustanak, koji je izbio zbog odluke okupacionih austrougarskih vlasti o vojnoj obavezi stanovništva tog kraja. Primirje je uspostavljeno posle tromesečnih žestokih borbi, a Beč je morao da amnestira učesnike ustanka, ukine zabranu slobodnog nošenja oružja, nadoknadi materijalnu štetu i ukine vojnu obavezu za Kotorski okrug.

1942. - Jugoslovenska izbeglička vlada u Londonu postavila je u Drugom svetskom ratu za ministra vojske, mornarice i vazduhoplovstva Dragoljuba-Dražu Mihailovića, pukovnika jugoslovenske vojske i vođu četnika u okupiranoj zemlji.

Dogodilo se na današnji dan - 19. januar

- Danas je Bogojavljenje, hrišćanski praznik u spomen na dan kad je Jovan Krstitelj na reci Jordan krstio Isusa Hrista. Prema predanju, dok je Hristos izlazio iz vode, otvorila su se nebesa i na njega se, u obliku goluba, spustio Duh sveti rekavši: "Ovo je sin moj ljubazni, koji je po mojoj volji". To je označilo objavljivanje Bogočoveka i njegovo javno uvođenje u spasiteljsku dužnost.

1736. - Rođen je Džejms Vat, škotski inženjer i fizičar, pronalazač prve parne mašine. Osnovao je prvu fabriku za izradu parnih mašina u blizini Birmingema. Izvršio je mnoga otkrića u nauci o toploti. Umro je 1819. godine.

1785. - Umro je srpski pisac, istoričar, bogoslov, izdavač, prevodilac, leksikograf, botaničar i farmaceut Zaharija Stefanović Orfelin, jedan od najprosvećenijih Srba 18. veka. Rođen je 1726. u Vukovaru, školovao se u Budimu, Beču i Veneciji. Pisao je pesme (najpoznatija je "Plač Serbiji"), napisao "Večni kalendar", u kojem se prvi put kod nas govori o astronomskoj nauci, a najznačajnije njegovo književno delo je "Život Petra Velikog" u dve knjige. Bio je pionir i u umetnosti, jedan od prvih srpskih kaligrafa i bakrorezaca. Radio je i geografske karte i grbovnike, crtao i rezao naslove i ukrase na knjigama, portrete, pejzaže i alegorijske figure. Najvažnije radove te vrste objavio je 1778. u "Kaligrafiji", što mu je donelo članstvo u bečkoj Umetničkoj akademiji.

Dogodilo se na današnji dan - 20. januar
1916. - Umro je srpski tipografski radnik Nedeljko Čabrinović, jedan od atentatora u Sarajevu 28. juna 1914. na austrougarskog prestolonaslednika nadvojvodu Franca Ferdinanda, što su Austro-Ugarska i Nemačka iskoristile da započnu Prvi svetski rat. Čabrinović - koji je umro od posledica torture u tamnici u Terezinu, oko 60 kilometara severno od Praga - bacio je na Ferdinandov automobil bombu koja je promašila cilj, ali je potom nadvojvodu (i nenamerno njegovu suprugu Sofiju) hicima iz revolvera usmrtio gimnazijalac Gavrilo Princip. Punoletni atentatori, učitelji Veljko Čubrilović i Danilo Ilić, osuđeni su na smrt i obešeni, a maloletni Princip, Čabrinović i gimnazijalac Trifko Grabež osuđeni su na robiju na kojoj su umrli ne dočekavši ratni poraz i raspad Austro-Ugarske.

1921. - Umro je srpski vojvoda Živojin Mišić, učesnik svih ratova Srbije od 1876. do 1918, jedan od najbriljantnijih vojskovođa Prvog svetskog rata. Vojno obrazovanje stekao je na Artiljerijskoj školi u Beogradu i austrijskoj Streljačkoj školi, a na Vojnoj akademiji u Beogradu predavao je od 1898. do 1904. strategiju. U srpsko-turskim ratovima od 1876. do 1878. uspešno je komandovao bataljonom, zatim odredom, istakavši se izuzetnom hrabrošću. Bataljonom je komandovao i u srpsko-turskom ratu 1885, a 1904. je penzionisan zbog sumnje da je neprijateljski raspoložen prema oficirima-zaverenicima koji su 1903. ubili kralja Aleksandra Obrenovića. Zbog vojno-političke situacije posle austrougarske aneksije Bosne i Hercegovine, aktiviran je 1909. na zahtev načelnika Glavnog generalštaba vojvode Radomira Putnika i postavljen za njegovog pomoćnika. U Prvom balkanskom ratu pokazao se kao sjajan strateg i jedan je od najzaslužnijih za pobedu nad Turcima 1912. u Kumanovskoj bici. Na sopstvenu molbu, u Prvom svetskom ratu je 15. novembra 1914, tokom Kolubarske bitke, postavljen za komandanta Prve armije koja je zapala u veoma tešku situaciju. Povrativši joj poljuljani moral, uspeo je izuzetnim taktičkim potezima da zaposedne Suvoborski greben, a potom energičnim dejstvima potpuno razbije austrougarske trupe. Kolubarska bitka, u kojoj je srpska vojska do nogu potukla austrougarske agresorske trupe, jedinstven je primer u istoriji ratova da se armija kojoj je predviđan brzi slom za kratko vreme reorganizuje, pređe u kontraofanzivu i neprijatelju nanese uništavajući poraz, zbog čega se i sada izučava na vojnim akademijama širom sveta. Za briljantnu strategiju kojom je tada nadmudrio austrougarsku komandu unapređen je u čin vojvode. Prilikom povlačenja srpske vojske 1915, operacije Prve armije znatno su pomogle srpskoj Vrhovnoj komandi da osujeti plan opkoljavanja srpske vojske, koji je pripremio nemački feldmaršal August fon Makenzen. Kao načelnik štaba Vrhovne komande srpske vojske, rukovodio je 1918. pripremama za proboj Solunskog fronta i potom uraganskom ofanzivom srpske vojske, odlučujuće doprinevši odbacivanju zahteva savezničke komande da Prva armija pod komandom Petra Bojovića obustavi napredovanje jer se odvojila od glavnine savezničkih snaga na rizičnu udaljenost od 200 kilometara. Napisao je više vojnih dela, uključujući "Strategiju", izdatu 1907.

DOGODILO SE... - 24. januara



24. januar (24.01.) je 24. dan godine po gregorijanskom kalendaru. Do kraja godine ostalo je još 341 dan.


Događaji
1838. - Semjuel Morze je demonstrirao telegraf na kome je promenio telegrafsku šifru, od telegrafskog rečnika sa numeričkim kodom, u kod za svako slovo.
927. - Prikazan prvi film Alfreda Hičkoka "Vrt zadovoljstva" (The Pleasure Garden), u Engleskoj.
1972. - Japanski vojnik Šjoići Jokoi otkriven je na pacifičkom ostrvu Guam, gde se 28 godina skrivao u džungli, ubeđen da Drugi svetski rat još traje.

DOGODILO SE... - 25. januara



25. januar (25.01.) je 25. dan godine po gregorijanskom kalendaru. Do kraja godine ostalo je još 340 dana.
1904. - U Beogradu je počeo izlaziti dnevni list „Politika“, čiji je osnivač i prvi urednik bio Vladislav Ribnikar.

* 1919. - Osnovana je Liga naroda, preteča Ujedinjenih nacija.

* 1924. - U francuskom gradu Šamoni otvorene su prve zimske Olimpijske igre.

* 1942. - Tajland je u Drugom svetskom ratu objavio rat Velikoj Britaniji i SAD.

* 1961. - Predsednik SAD Džon Kenedi održao je u Stejt departmentu u Vašingtonu prvu konferenciju za novinare koju je televizija prenosila uživo. Kenedi je odgovorio na 31 pitanje.

* 1971. - General Idi Amin je vojnim udarom oborio s vlasti predsednika Ugande Miltona Obotea i potom se proglasio za predsednika.

DOGODILO SE... - 05. FEBRUARA



05. februar (05.02.) je 36. dan godine po gregorijanskom kalendaru. Do kraja godine ostalo je 329 dana.


Događaji

* 1576. - Kralj Navare Anri odbacio kalvinizam i prešao u katoličanstvo kako bi kao Anri IV preuzeo presto Francuske.

* 1596. - Japanski šogun Hidejoši zabranio hrišćanstvo u Japanu i naredio da se pogubi 26 osoba koje su prešle u katoličku veru. To su bili prvi katolički "mučenici" Japanci.

* 1792. - Britanci zauzeli pola teritorije indijske države Majsor, nakon što su porazili vojsku sultana Tipu Sahiba.

* 1814. - U Beču objavljena "Mala prostonarodna slavenoserbska pesmarica" Vuka Karadžića, koja je označila početak upoznavanja Evrope sa srpskom narodnom poezijom.

* 1818. - Bivši Napoleonov maršal Žan Batista Bernado postaje kralj Švedske i Norveške kao Karl XIV Johan (1818.-1844.) i osniva dinastiju Bernado koja vlada Švedskom do danas.

* 1885. - Belgijski kralj Leopold II proglasio afrički Kongo za lični posed pod nazivom "Nezavisna država Kongo".

* 1887. - U milanskoj Skali prvi put izvedena Verdijeva opera "Otelo".

* 1917. - Usvajanjem novog ustava, Meksiko postao federativna republika od 28 saveznih država. Proklamovana je agrarna reforma i crkva je odvojena od države.

* 1971. - U Belfastu, tokom nemira, ubijen britanski vojnik, prvi od dolaska britanskih trupa u Severnu Irsku 1969.

* 1983. - U eksploziji bombe u prostorijama Palestinske oslobodilačke organizacije u Bejrutu poginule su 22 osobe.

* 1983. - U Lionu, posle izručenja iz Bolivije, uhapšen ratni zločinac Klaus Barbi, jedan od šefova Gestapoa u okupiranoj Francuskoj u Drugom svetskom ratu. Barbi, nazvan "dželatom iz Liona" skrivao se u Boliviji 32 godine.
Rodjen je
1871. - Jovan Dučić, srpski pesnik. (†1943.)

06. februar (06.02.) je 37. dan godine po gregorijanskom kalendaru. Do kraja godine ostalo je 328 dana.


Događaji

* 1701. - Počeo rat za špansko nasleđe, posle kojeg je Španija izgubila Gibraltar, posede u Holandiji, Milano, Napulj i Sardiniju. Rat vođen na evropskom tlu i u kolonijama završen Utrehtskim mirovnim ugovorom 1715.

* 1830. - U Srbiji objavljen hatišerif turskog sultana Mahmuda II o autonomiji Srbije u okviru Otomanskog carstva. Krajem septembra sultan izdao berat kojim je knezu Milošu Obrenoviću priznato nasledno kneževsko dostojanstvo pod turskim suverenitetom i ruskom zaštitom.

* 1876. - U Srbiji osnovano Društvo Crvenog krsta, nepunih 13 godina posle prve Međunarodne konferencije Crvenog krsta u Ženevi. Inicijator bio vojni lekar Vladan Đorđević, a za prvog predsednika izabran mitropolit Mihajlo.

DOGODILO SE... - 07. FEBRUARA



07. februar (07.02.) je 38. dan godine po gregorijanskom kalendaru. Do kraja godine ostalo je 327 dana.


Događaji

* 457. - Lav I stupa na istočnorimski (vizantijski) presto.

* 1792. - Austrija i Pruska sklopile savez protiv revolucionarne Francuske u strahu od širenja ideja građanske revolucije. To je bila prva od šest koalicija u koje su kasnije, protiv Napoleona, ušle i Rusija, Engleska i Turska i druge evropske zemlje.

* 1863. - Na britanskom vojnom brodu „Orfej“, koji je potonuo pored obala Novog Zelanda, poginulo 190 ljudi.

* 1913. - Crnogorska vojska i srpski Primorski odred u Prvom balkanskom ratu počeli napad na Skadar, koji su držali Turci. Crnogorci u aprilu prisilili Esad-pašu da preda grad, ali se u maju povukli jer su evropske sile donele odluku da Skadar pripadne Albaniji.

09. februar (09.02.) je 40. dan godine po gregorijanskom kalendaru. Do kraja godine ostalo je 325 dana.


Događaji

* 474. - Istočnorimski (vizantijski) car Lav I krunisao je svog zeta Zenona za savladara svog naslednika maloletnog Lava II.

* 1540. - U Rudaj Fildsu kod Čestera u Engleskoj održana prva trka konja.

* 1788. - Austrijski car Josif II objavio rat Turskoj. U ratu, koji je završen 1791. po Austriju nepovoljnim Svištovskim mirom, na austrijskoj strani učestvovali i srpski dobrovoljci pod vođstvom Koče Anđelkovića.

* 1801. - Mirovnim ugovorom Austrije i Napoleonove Francuske, potpisanim u Linevilu na severoistoku Francuske, prestalo da postoji Sveto rimsko carstvo, iako se car Franc II Habzburg odrekao titule rimskog cara nemačkog naroda pet godina kasnije.

DOGODILO SE... - 11. MARTA


11. mart (11.03) je 70. dan u godini. Do kraja godine ima još 295 dana.


Događaji

* 1851. - Prvi put izvedena Verdijeva opera "Rigoleto", u Veneciji.

* 1913. - Velika Britanija i Nemačka postigle sporazum o granicama afričkih kolonija Nigerije i Kameruna.

* 1917. - Britanske trupe u Prvom svetskom ratu zauzele Bagdad.

* 1920. - Emir Fejsal proglašen za kralja nezavisne Sirije.

* 1938. - Artur Sajs Inkvart postao kancelar Austrije umesto Kurta fon Šušniga. Narednog dana Hitlerove trupe ušle u Austriju.

* 1941. - Kongres SAD izglasao Zakon o zajmu i najmu, kojim je Velika Britanija dobila neophodnu vojnu pomoć u Drugom svetskom ratu, sedam milijardi dolara.

DOGODILO SE... - 14. MARTA


14. mart (14.03) je 73. dan u godini. Do kraja godine ima još 292 dana.


Događaji

* 1489. - Kraljica Kipra Katarina Kornaro, poslednja vladarka iz dinastije Lizinjan, ustupila kraljevinu Mletačkoj republici.

* 1558. - Nemački car Ferdinand I uzeo titulu svetog rimskog cara bez uobičajenog papinog krunisanja.

* 1864. - Engleski istraživač Samjuel Bejker otkrio drugi izvor reke Nil u istočnoj Africi i nazvao ga Albertovo jezero.

* 1891. - Podmornica "Monarh" postavila telefonski kabl ispod Lamanša, pripremajući prvu telefonsku vezu Velike Britanije s kopnom.

* 1932. - Američki industrijalac Džordž Istman, jedan od pionira fotografije i filma, osnivač kompanije "Kodak", izvršio samoubistvo.

* 1938. - Streljan ruski revolucionar Nikolaj Buharin. Jedan od vodećih ideologa boljševika, proglašen krivim za kontrarevolucionarne aktivnosti i špijunažu na montiranom procesu i osuđen na smrt.

* 1945. - Britansko ratno vazduhoplovstvo na železnički vijadukt u nemačkom gradu Bilefeld izbacilo najtežu bombu u Drugom svetskom ratu, "Velikog Slema", tešku 11 tona.

* 1964. - Džek Rubi, proglašen je krivim za ubistvo Harija Li Osvalda (ubice predsednika Kenedija) i osuđen na smrt.

Rođenja

* 1804. - Johan Štraus stariji, austrijski kompozitor († 1849.)

* 1820. - Vitorio Emanuele II, kralj ujedinjene Italije. († 1878.)

* 1879. - Albert Ajnštajn, nemački naučnik († 1955.)

* 1908. - Koča Popović, književnik i pesnik, vojnik, španski borac, narodni heroj, političar

* 1932. - Miroslav Antić, srpski pesnik, novinar, pisac filmskih scenarija i radio drama († 1986.)

* 1933. - Majkl Kejn, engleski glumac.

DOGODILO SE... - 16. MARTA


16. mart (16.03) je 75. dan u godini. Do kraja godine ima još 290 dana.


Događaji

* 1521. - Portugalski moreplovac Ferdinand Magelan stigao na Filipine, gde je krajem aprila poginuo u sukobu s domorocima. Posle tri godine plovidbe oko sveta, u Španiju se 1522. od pet brodova njegove ekspedicije vratila samo "Viktorija" sa 18 članova posade. Tim putovanjem je prvi put oplovljena Zemlja.

* 1792. - Švedski kralj Gustav III smrtno ranjen tokom maskenbala u "Rojal operi" u Stokholmu. Preminuo je 29. marta. Taj atentat bio je inspiracija Verdiju za operu "Bal pod maskama".

* 1827. - U Njujorku izašle prve američke novine za crnce "Freedom's Journal".

* 1851. Španija zaključila konkordat s Vatikanom, prema kojem je rimokatolicizam postao jedina vera u Španiji, a obrazovanje i štampa su stavljeni pod kontrolu crkve.

* 1861. - U Beču počeo izlaziti dnevni list "Ost und Vest". List je pokrenuo i uređivao Karlovčanin Imbro Ignjatijević Tkalac, a potpomagali su ga srpski knez Mihailo Obrenović i biskup Josip Juraj Štrosmajer.

* 1926. - Američki fizičar Robert Goderd izveo je prvo uspešno lansiranje rakete na tečno gorivo. Raketa je dostigla 56 metara udaljenosti za 2,5 sekunde.

DOGODILO SE... - 21. MARTA


21. mart (21.03) je 80. dan u godini. Do kraja godine ima još 285 dana.


Događaji

* 1556. - Kanterberijski nadbiskup Tomas Krenmer spaljen na lomači kao jeretik u vreme rimokatoličke reakcije kraljice Meri I. Kao glavni zastupnik verske reformacije u Engleskoj uveo liturgiju na engleskom jeziku i sastavio "Opšti molitvenik" na engleskom.
* 1804. - Stupio na snagu Napoleonov kodeks, francuski krivični i građanski zakon, kojim je car Napoleon I, tada "doživotni konzul", reformisao pravosuđe.

* 1829. - U zemljotresu u Španiji poginulo 6.000 ljudi.

* 1871. - Kancelar Oto fon Bizmark otvorio prvu sednicu Rajhstaga novog Nemačkog carstva.

* 1884. - U Francuskoj legalizovani sindikati.

DOGODILO SE... - 01. APRIL

1. april (01.04) je 91. dan u godini. Do kraja godine ima još 274 dana.


Događaji

* 457. - Julije Valerije Majorijan postaje zapadnorimski car.

* 527. - Vizantijski car Justin I proglašava svog savetnika i sestrića Justinijana I za naslednika.

* 1572. - Ustankom protestanata protiv španskog kralja Filipa II Holandija počela borbu za samostalnost. U narednim decenijama, Holandija sa Engleskom vodila bespoštednu borbu za prevlast nad morima i kolonijama protiv oslabljene Španije.

* 1605. - Alesandro Otavijano de Medići postaje papa Leo XI.

* 1814. - u Londonu instalirane prve lampe plinskog uličnog osvjetljenja.

* 1918. - U Velikoj Britaniji osnovano Kraljevsko vazduhoplovstvo, RAF.

* 1924. - Nemački sud osudio Adolfa Hitlera na pet godina zatvora zbog pokušaja puča u novembru 1923, ali je već 20. decembra amnestiran. Hitler u zatvoru napisao knjigu "Majn kampf", s koncepcijom novog poretka i rasne dominacije Nemaca.

* 1933. - U Nemačkoj počeo progon Jevreja bojkotom njihovih poslova i blokiranjem bankovnih računa.

* 1939. - Okončan trogodišnji građanski rat u Španiji u kojem je poginulo više od milion ljudi, a više od pola miliona izbeglo iz zemlje. Španija narednih 36 godina bila pod diktaturom generala Franciska Franka.

* 1945. - Iskrcavanjem američkih trupa na japansko ostrvo Okinava počela poslednja etapa u prodiranju savezničkih snaga prema Japanu u Drugom svetskom ratu. U toj najvećoj amfibijskoj operaciji na Pacifiku učestvovalo 183.000 vojnika, 1.727 aviona i 1.321 ratni brod. U borbama okončamnim 2. jula poginulo 7.000 američkih i 100.000 japanskih vojnika.

* 1946. - Prvom omladinskom radnom akcijom u posleratnoj Jugoslaviji počela izgradnja železničke pruge Brčko-Banovići. U izgradnji 90 kilometara pruge učestvovalo 60.000 mladih iz cele Jugoslavije.

* 1948. - Počela sovjetska blokada Berlina.

Rođenja

* 1220. - Go-Zaga, 88. japanski car.

* 1809. - Nikolaj Gogolj, ruski književnik († 1852.)

* 1815. - Oto fon Bizmark, kancelar pruskog kraljevstva i prvi kancelar nemačkog carstva († 1898.)

* 1868. - Edmon Rostan, francuski pesnik i dramski pisac († 1918.)

* 1920. - Toširo Mifune, japanski glumac.

* 1924. - Miodrag Petrović Čkalja, srpski glumac († 2003.)

DOGODILO SE... - 03. APRIL

3. april (03.04) je 93. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (94. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 272 dana.


Događaji

* 33. - Razapeće Isusa Hrista na krst.

* 1512. - Turski sultan Bajazit II abdicirao u korist sina Selima I.

* 1807. - U selu Voganj kod Rume počela Ticanova buna, u kojoj je učestvovalo 15.000 seljaka iz 45 sela rumskog i iločkog vlastelinstva. Austrijska vojska je za 10 dana ugušila pobunu, a vođa Teodor Avramović Tican uhvaćen je i krajem godine streljan.

* 1922. - Josif Visarionovič Staljin izabran za generalnog sekretara Komunističke partije Rusije.

* 1930. - Ras Tafarie postao car Haile Selasije I od Abisinije (Etiopija).

* 1936. - Pogubljen Bruno Hauptman, otmičar i ubica sina američkog pilota Čarlsa Lindberga, koji je prvi sam preleteo Atlantski okean. Ovaj događaj je bio povod da SAD donesu Zakon o otmici kojim je za kidnapovanje uvedena smrtna kazna.


* 1948. - Premijerom drame Ivana Cankara "Kralj Betajnove" u režiji Bojana Stupice, otvoreno je Jugoslovensko dramsko pozorište u Beogradu. Dramski ansambl je u početku imao 40 članova, direktor je bio pisac Eli Finci, a umetnički rukovodilac Bojan Stupica.

* 1948. - Predsednik SAD Hari Truman potpisao je Maršalov plan ekonomske pomoći posleratnoj Evropi.

* 1975. - Ruski velemajstor Anatolij Karpov postao je svetski prvak u šahu, pošto je dotadašnji prvak američki velemajstor Bobi Fišer odbio da brani titulu.

* 1976. - Prvi put je dodeljena francuska nacionalna filmska nagrada Cezar, koja se od onda dodeljuje svake godine.

* 1979. - U Pakistanu pogubljen bivši predsednik vlade Zulfikar Ali Buto, koji je zbačen sa vlasti vojnim udarom 1977. godine.

* 1991. - Savet bezbednosti UN izglasao rezoluciju o prekidu vatre u Zalivskom ratu, naložio razmeštnje mirovnih snaga u regionu i zatražio od Iraka da uništi oružje za masovno razaranje.




* 1999. - Avioni NATO bombardovali su centar Beograda, prvi put od početka vazdušnih napada na SR Jugoslaviju 24. marta. Pogođene su zgrade republičkog i saveznog ministarstva unutrašnjih poslova. U Novom Sadu srušen je drugi most na Dunavu.




* 2007. - Francuski voz TGV oborio svetski rekord u brzini šinskih vozila sa 574,8 km/h.


Rođenja

* 1895. - Marko Orešković, hrvatski komunista i narodni heroj. († 1941.)

* 1896. - Nikolaj Semjonov, ruski fizičar i hemičar. († 1986.)

* 1923. - Radivoje Lola Đukić, režiser i komediograf

* 1924. - Marlon Brando, američki glumac. († 2004.)

* 1930. - Helmut Kol, nemački državnik.

* 1946. - Branko Milićević, srpski glumac

* 1961. - Edi Merfi, američki glumac.

Dogodilo se na današnji dan - 7. april

- Danas su Blagovesti, dan kada je arhangel Gavrilo Devi Mariji doneo vest (blagu vest) o tome da je, promišlju Božjom, u blagoslovenom stanju i da ce roditi Sina.

1929. - Radio Beograd je prvi put prenosio sportsku utakmicu u Jugoslaviji. Reporter Rade Stoiloviæ prenosio je drugo poluvreme susreta beogradskih fudbalskih ekipa BSK-Jugoslavija.

1933. - Okonèana je prohibicija u SAD-u.

1939. - Italija aneksira Albaniju.

1943. - Umro je srpski pisac i diplomata Jovan Ducic, clan Srpske kraljevske akademije, èija je lirika izuzetne versifikacije, jezika i plastiènosti slika utisnula peèat na srpsku poeziju u prvoj polovini 20. veka. Diplomirao je prava u Parizu i od 1912. do 1941. bio ambasador kraljevina Srbije i Jugoslavije u velikim evropskim gradovima. Dugo posle osloboðenja zemlje, komunistièke vlasti su nastojale da ga ignorišu kao stvaraoca, n to zbog politièkog opredeljenja, lepeæi mu posmrtno, s vremena na vreme, etiketu velikosrpskog nacionaliste. Tokom Drugog svetskog rata meðu prvima je ukazivao na zloèinaèku prirodu ustaške Nezavisne Države Hrvatske i stravièni genocid nad Srbima. Njegovi zemni ostaci preneti su u otadžbinu iz SAD-a, gde je umro u emigraciji, u jesen 2000, èime je ispunjena poslednja Duèiæeva želja - sahranjen je u rodnom Trebinju. Veæ prvom pesnièkom zbirkom "Pjesme", izdatom 1901. u Mostaru, predstavio se kao nadahnut lirièar i pesnik obuzet temama bola i usamljenosti, ljubavi i smrti. Pisao je i prozu ("Jutra sa Leotara"), putopise ("Gradovi i himere", "Pismo iz Ženeve", "Pismo s Alpa", "Pismo iz Španije"), eseje ("Blago cara Radovana", "Moji saputnici", "Staza pored puta"), studije ("Grof Sava Vladislaviæ"), istorijske spise ("Verujem u Boga i u srpstvo").

11. april (11.04) je 101. dan u godini. Do kraja godine ima još 264 dana.


Događaji

* 217. - Makrin postao rimski car.

* 491.- Anastasije I izabran za novog istočnorimskog (vizantijskog) cara.

* 1689. - Krunisan engleski kraljevski par Vilijam III Oranski i Meri II. Za vreme njihove vladavine doneto nekoliko važnih odredaba i zakona, kao što su Deklaracija prava i Akt tolerancije.

* 1713. - Utrehtskim mirom okončan "Rat za špansko nasleđe". Nizom ugovora koje su 1713, 1714. i 1715. potpisale Engleska, Francuska, Holandija, Savoja, Portugal i Pruska preuređena mapa Evrope, a Španija prinuđena da za vladare prihvati francuske Burbone.

* 1814. - Postignut sporazum u Fontenblou prema kojem je Napoleon Bonaparta abdicirao i bio prognan na ostrvo Elba. Na prestolu ga zamenio Luj XVIII.

* 1842. - Braća German, beogradski trgovci, završila gradnju prve srpske lađe "Knez Mihailo". Majstori iz Carigrada počeli gradnju 1840. u Brzoj Palanci na Dunavu. Na brodu bilo mesta i za 18 topova.

* 1894. - Uganda postala britanski protektorat.

* 1899. - SAD od Španije preuzele Filipine.

* 1919. - Osnovana Međunarodna organizacija rada sa sedištem u Ženevi.

* 1945. - Američke trupe osvojile, u Drugom svetskom ratu, nemačke gradove Esen i Vajmar i oslobodile koncentracioni logor Buhenvald.

* 1948. - Počela izgradnja Novog Beograda, novog beogradskog naselja na levoj obali Save.

* 1952. - Krvavim vojnim pučem vlast u Boliviji preuzeo Nacionalni revolucionarni pokret.

* 1961. - U Jerusalimu počelo suđenje bivšem funkcioneru nacističke Nemačke Adolfu Ajhmanu za ratne zločine nad Jevrejima u Drugom svetskom ratu.

* 1973. - Nacistički lider Martin Borman zvanično proglašen mrtvim i skinut sa liste traženih ratnih zločinaca u Nemačkoj.

* 1979. - U glavni grad Ugande, Kampalu, ušle trupe Tanzanije i snage opozicije u egzilu, okončavši osmogodišnju vladavinu diktatora Idija Amina Dade. Idi Amin pobegao u Libiju.

1880-Rođen srpski pisac Vladislav Petković Dis
Rođen srpski pisac Vladislav Petković Dis, uz Simu Pandurovića i Milana Rakića najznačajniji pesnik srpske moderne s početka XX veka. Na povratku iz Francuske 1917, gde je izbegao u vreme Prvog svetskog rata, Dis se utopio kod Krfa kada je nemačka podmornica torpedovala brod na kojem se nalazio.

DOGODILO SE... - 15. MAJA


15. maj (15.5.) je 135. dan godine. Do kraja godine ima još 230 dana.


Događaji

* 1536. - Engleski sud je proglasio krivim za preljubu i incest Anu Bolen, drugu ženu kralja Henrija VIII, i njenog brata lorda Rošfora i osudio ih na smrt.

* 1571. - Tatari su osvojili i zapalili Moskvu.

* 1767. - Đenova je prodala Francuskoj ostrvo Korziku.

* 1796. - Trupe Napoleona Bonaparte ušle su u Milano.

* 1848. - U Beču je izbio ustanak protiv apsolutističkog režima koji je primorao vladu da povuče oktroisani ustav donet 25. aprila i da raspiše izbore.

* 1918. - Prva avionska pošta u svetu krenula je između Njujorka, Filadelfije i Vašingtona.

* 1923. - Velika Britanija priznala je Transjordan pod emirom Abdulahom kao nezavisnu državu.

* 1935. - otvorena prva linija moskovskog metroa

1799-Rođen je francuski pisac Onore de Balzak.
Rođen je francuski pisac Onore de Balzak. Kao protagonista realističkog romana, stvorio je opus od stotinak knjiga pod zajedničkim naslovom "Ljudska komedija" u kojem je opisao likove iz najrazličitijih društvenih slojeva. Bio je predsednik Društva književnika. Dva puta se kandidovao za Francusku akademiju. Prvi put 1839. godine povukao je kandidaturu u korist Viktora Igoa, a drugom prilikom, deset godina kasnije, dobio je samo dva glasa.

1970-Umro je jugoslovenski reditelj i scenograf Bojan Stupica
Umro je jugoslovenski reditelj i scenograf Bojan Stupica. Od 1949. godine bio je režiser i jedan od glavnih organizatora u Jugoslovenskom dramskom pozorištu u Beogradu. Od 1957. godine režirao je u beogradskom Ateljeu 212 i u Narodnom pozorištu. Sa 19. godina kao uspešan student arhitekture u Ljubljani, putovao je po Evropi upoznajući pozorišta. Tokom života vodio se geslom "Stvarati svesno, ponosno i strasno".